Önsöz

Dunyada bir cok insan Kizilderili olarak taninir. Bazi Kizilderililer Guney Amerikda, baziler Kuzey Amerikada ve Baziler Sibiryada. Tatarce konusan Dogu Sibiryali yerli Turk Kizilderililer Turk Cumhuriyyet'taki Turkce kulanan sive en yakin Turkce sive olanlerdir.

Kizilderililer ve Turklerin birlesme bir cok nokta var ve bu noktalardan birisi irk. TIP DAiRE gore Kizilderililer dort irk oldugunu inaniyorlar: siyah, beyaz, sari ve kizil. Turkler ve kendilere kizil irk olarak sayiyorlar.

Toprakların isimleri

Kuzey Amerikadaki Kizilderililer kendi kitasina Kaplumbaga Ada soyluyorlar.

Guney Amerikadaki Kizilderililer kendi kitasina Abya Yala soyluyorlar. Abya Yala canli yer demektir, Kuna Kizilderili dilde.

Kaplumbağa Ada

Kaplumbaga Ada bir cok bolgeden olusuyor. Her bolgedeki iklim farklidir ve ona gore Kizilderili kulturler'da farklidir.

Bolgeleri bu: Arktik, Yarı Arktik, Kuzey-Dogu, Guney Dogu Ormanlik,Düzlükleri, Ova, Havza, Guney-Bati, Kuzey-Bati Sahil, Guney-Bati Sahil

Kanada'da 609 kayit edilmis Kizilderili topluluk var. ABD'da 500 kayt edilmis Kizilderili topluk var.

Harita interaktif'tir              

Halk

Her bolgedeki halk ayni bolgesinin kultur sahibidir fakat milletler olarak farklidir. Her milletin farkli dili var ve farkli simgesi var. Zamanimizda her Kizilderili toplulugun bayrak ve simgesi var fakat onlardan daha onemli kartal sopalardir. Kartal sopasi bir sopadir ve ustunde kartal tuyuler dizmis olarak duruyorlar. Her Kizilderili toplulugun kartal sopasi var ve kartal sopasi tasiyan ve koruyan bir kisi oluyor.

Şamanizm

Bir cok Kizilderili isgalci gucler ve katliam dolaydan kiliseye goturuldu, fakat bir cok samanist kaldilar.

Samanist olan Kizilderililer seremoniler sahiplerdir. Her kesin degisik seremoni var. En meshur olan yazin en uzun gundaki seremoni.

Tum Kizilderililer ittifak ettiler Tıp daire hakkında. Tıp daire onlarin esas konusudur. Tıp dairesi gore umumi Kizilderili bayrak var.

Şamanizm Şaman diye kisiler tarafından "deneyim" olarak ifade edilir. Bazi anlamina gore Şamanizm ruh dunya ve insanlar arada Şaman kisiler vasitasiyle baglanti kurabilen bir inanctir. Cogu Kizilderililerda Şaman diye kisilere Tıp kişiler soylenir ve tip'da bilincli olarak gorunuyorlar, ruhlerla baglanti kuran kişiler olarak degil.

Kizilderililer kendi dine Kizil Yol soyluyorlar. Cogu Kizilderili Şamanist kisiler Şaman diye kisiler vasitasiyle ruh dunya'le baglanti kurmaya beklemiyorlar. Bir Tangi'ya inandigi icin ve baba-oglu-ruh uc tangri inanmadi icin ve kiliseye giden kisiler olmadi icin kendilere  Kizil Yol dine mensup kisiler soyluyorlar. Devlet idarelerde yemin ettigi zaman kiliseye gitmeyen kisiler oldugu icin, incil tutmak yerine kartal tuyu tutyorlar.

Batı ve Orta Sibiryali yerli milletler Şaman kisilere Kam soyluyorlar.

Turk milletlerda Şamanizm Kamclık olarak tanınır.

Siyasi Durum

ABD ve Kanada kuruldu Kizilderili toprakler uzere. Toprak kulanmasi icin sumurgeciler anlasmalar yaptilar. Sonra Kizilderililer icin ozel bolgeler kurdular. Bu bolgeler rezervasyon ad verdiler ve Kizilderililer cok kotu davrandilar. Hitlerin toplu kamplar gibi bir sekilde. Yiller 1960lerda durum duzelmeye basladi. Yiller 1980lerda Kizilderililer daha cok haklari aldilar. Yiller 2000 geldiler ve zulum hala devam ediyor. Son anlasma yerliler ve sumurgeciler arada 1992'da oldu ve son azat yerli toprak kayboldu.

ABD federal devlet 500 degisik Kizilderili topluluk tanidi ve 500 rezervasyon kabul etti. Bazi Kizilderili topluluklar hala kabul etmediler. Onlardan birisi PeeDee Kizilderililerdir Guney Karolina'da. Musluman kardesimiz Hasan orali Kizilderilidir (bu bağlantı'da http://turtleisland.muslims.tripod.com ).

Bir cok Kizilderili rezervasyon yerleri onlarin ayri devlet olarak sayilir. Fakar ABD ve Kanada ve Meksika devletleri onlarin isine karisiyorlar. Cok zulum yapiyorlar hatta cocuklar abaveyndan bahaneler bularak gasp ediyorlar ve Kizilderili olmayan uvey kisilere veriyorlar.

Bering Boğaz Teorisi Oyun

ABD ve Kanada ve Meksika devlet iddia ediyor ki Kizilderililer Asyadan geldiler 13 bin sene once Bering Bogaz dan ve Asiyali oldugunu icin haklari yok. Ayni zamanda kendi ABD medyada 40 bin sene eski insan ayak izler Meksikada bulunudugu anlatiyor ve Bering Bogaz teorisi yanlis belli oluyor. Kizilderililer kendi toprakta bulundu Turklerin kendi toprakta bulundugu gibi, insanlarin meydana geldigi zamanlerda, 13 bin sene once Bering Bogaz gecerek degil.

iktisadi Durum

En fakir kisiler ABD ve Kanada ve Meksikada Kizilderililerdir.

Sağlik Durum

Kizilderili milletleri dogadaki yemeklere alisiklerdir ve onlarin doga yok ederek ve onlara yapilmis yemekler vererek bir cok saglik sorunlar yaptirdilar ABD ve Kanada devletleri. Diabetik hastalik, obesite ve goz ve ic organ hastalik bu dolaydan bulunuyor.

Abya Yala

Abya Yala (Guney Amerika)'da Kizilderililere devletler daha yeni topraklar geri vermeye basladilar. Bir Kizilderili ait devletta var, o Bolivia'dir.

Sibirya

Rus ve Cin devletler yerli halk tanimiyorlar. Rus federasyon 1993'ta yerli milletleri etnik grupler olarak kayt etmeye kabul etti. Baska bir sey  degil.

Sibiryali Kızılderililer

Sibiryada inuitler var. inuitler haric Cukotya'da Chukchi milletta Athapaskan DNA bulunuyor ve Kizilderili olarak taninir.

Dunya yerlilerin topluluklerda Chukchiler gibi baska Sibiryali yerli milletler Kizilderili olarak kabul edilenlerda var.

Saman Akkanat Sibirga millet'tan Kizilderili olarak taninir.

www.sibirga.com

Yerli Çözüm

ABD ve Kanada ve Kizilderililerin hakklerein cigneyen tum milletler Kiziderililer hakkinda bir tasaru getiriyorlar. Butun bu seyler iyi bir sonuc getirmiyorlar. Butun by tasarular Kizilderili milletlere sorun cikartiyorlar ve onlarin hakklari daga cok ciginiyorlar. Kizilderililerin kendi duzeni var ve kendi sorunlar nasil cozecekler kendi duzene gore biliyorlar. Kizilderililerin duzen onbinlerce eski bir duzendir ve onlara en uygundur. Kendi onbinlerce sene eski tecrubeli bir duzen, onlara en uygundur.

Hatta Benjamin Frankiln ABD anayasa yazarken Mohawk mostasarlari vardi ve Hodnasoneelerin yasasina gore ABD anayasa yazdi. Parlamantodaki meclilerin ve kabilelerin meclislerin farki yok oldugubu  cok acik gorunuyor.

Anishinabek ve Hodnasonee milletler gibi Kizilderili miletlerin klanlar var. Bir topluluk icinde 7 kland vardi ve her kes bir klan icindeydi. Anishinabek dilinde klan dodem demek; Avrupalilerin totem kelime odan geldi. Her klan, dodem, totem, bir topluluk icinde bir is yapiyordu. Yedi klanlar (dodemler) budur: leylek, dalgic kus, ayi, geyik, kartal, gelincik, ve balik.

Leylek ve dalgic kus klanlardan sefler seciliyor. Eger millet leylek klan kisilerdan yorulduy ise dalgic kus klandan kisi sef icin sectilar ve eger dalgic kus klan kisilerdan yoruldu ise tekrar leylek kisilerdan secebilirdiler sefi.

Ayi klan kisiler koylerin disinda duruyordular ve millete koruyordular ve dogadan ilac getiriyordular.

Geyik klan kisiler milletler arada baris yapiyordular.

Kartal klan kisiler din adamlermis.

Gelincik kisiler isciler ve askermis.

Kaplumbaga klan Balik klanin basiydi ve balik klan kisiler ogretmenlermis.

Klan duzen zamanimizdaki az  Kizilderililer uyguliyorlar. Kendi dodeme gore  isi yapiyorlar ve kendi topluluk icinde o meslek kulaniyorlar. Kaplumbaga klan kisiler, ogretmenler ve profesorler oluyorlar. Ayi  klandaki kisiler doktor oluyorlar. Gelincik klan kisiler is adamler oluyorlar. Ve boylece tum klanlerda ve millet zamanimizda cok rahat bir duzen sagliyabilirler.

Sanat ve Kültür

Kizilderili kultur cok zengindir. Bir kisinin Ormanlik Kultur ve Kuzey-Bati Sahil kulturerdan bazi seyler ogrenirsa, tum Kizilderili kulturler hakkinda temel bir bilgi alamis olabilir.

Ormanlik kültür ve Duzlukleri kultur arada cok buyuk fark yok. Duzlukleri kulturde daha cok hayvan deri kulanilir ve ormanlik kulturde daha cok agac kulanilir. Yarı Arktik  kultur ve Ormanlik kultur arada pek fark yok. Yarı Arktik  kulturde daha cok hus agac kabuk kulanilir ve Ormanlik kulturde her turlu agac ve bitki kulanilir cunku ormanlikta daha cok cesit bitki var.

Kuzey-Batı Sahil kültür direkler icin meshurdur ve kendi tertip cizgi yapmak sahibidir.

Sonuç

Kizilderili milletlerin kendi eski ve degerli kultur ve duzeni var. Bu duzen onbinlerce senede kulandilar ve o duzene göre iyi hayatlar yasiyordular. Hatta ABD anayasa o duzene gore yazildi. Kizilderililerin kendi kultur ve duzen uygulanmakta karisi gelmek yanlistir. Kizilderililerdan kultur ogrenerektan faydalaniyabiliriz cunku onbinlerce eski ve tecrubeli bilgiler sahibidir.

• Kızılderili Şamanizm hakkında mektup Şamanizm ve Kızılderililiği

• Kizılderili - inuit -Türk Kıyafet Benzerlikleri Kıyafet Benzerlikleri

• Şamanizm ve eski hikayelere hakkında mektup  Eski Hikayelere Anlama

• Ormanlık Bölgeden Kızılderili sanatı hakkında mektup Ormanlik Yerli Sanat

• Kızılderili ve Yerli Türk kultürler hakkında video dizisi Yerli ve Turk Yolu - Sezon 1

• Kızılderili ve Yerli Türk kultürler hakkında video dizisi Yerli ve Turk Yolu - Sezon 2

• Kızılderili ve Yerli Türk kultürler hakkında video dizisi Yerli ve Turk Yolu - Sezon 3

• Kızılderili ve Yerli Türk kultürler hakkında video dizisi Yerli ve Turk Yolu - Sezon 4

• Kızılderili ve Yerli Türk kultürler hakkında video dizisi Yerli ve Turk Yolu Tüm Bölümler

• Kızılderili ve Türk Sanat www.miigi.com
• Yerli Sibiryali Sanat www.sibirga.com

• Kızılderili ve Yerli Türk Başliklar hakkında Kızılderili Başliklar

• Türk ve Kızılderili Toplantisi 2008'da Türk Boylari 11. Kültür Şöleni

• Kızılderili Milletler ve Toplulukları Milletler ve Topluluklar

Miighan Kurt Sirket tarafindan hazırlanmış Ontario, Canada, Temmuz 1, 2007

Tüm Miighan Kurt Linkler